Ankara, Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olarak nasıl seçildi? İşte, Ankara’nın başkent oluşu ile ilgili tüm ayrıntılar...
Ankara Ne Zaman Başkent Oldu?
Lozan Barış Antlaşması’nın imzalandığı 1923 yılında, yeni kurulan devletin başkentini belirleme sorunu gündeme gelmiştir. Meclis’te yapılan tartışmalar sonucunda İsmet Paşa ve 13 vekil arkadaşı, Ankara’nın başkent olmasını teklif etmişlerdir. Bu teklif, genel kurulda oylanmış ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kararıyla 13 Ekim 1923 tarihinde kabul edilmiştir. Bu tarihten itibaren Ankara, yeni Türk devletinin başkenti olarak ilan edilmiştir.
Ankara Nasıl Başkent Oldu?
Ankara, 1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla birlikte başkent ilan edilmiştir. Bu karar, 1923 yılında yürürlüğe giren Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda “Türkiye Devleti’nin makarr-ı idaresi Ankara şehridir” şeklinde yer almıştır.
Ankara, coğrafi ve siyasi açıdan başkent olmaya uygun bir şehirdir. Ankara, Anadolu’nun ortasında yer alır ve dağlık bir araziye sahiptir. Bu sayede düşman saldırılarına karşı daha korunaklıdır. Ankara, aynı zamanda yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık ve milliyetçilik ideallerine uygun bir şehirdir. Ankara, Osmanlı İmparatorluğu’nun eski başkenti olan İstanbul’un aksine, yeni devletin kurucu iradesini temsil eder. Ankara, ayrıca Anadolu’daki milli mücadeleye katılan halkın desteğini de kazanmıştır.
Mustafa Kemal Paşa, 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara’ya gelmiştir. Ankara’ya geldiğinde, Temsil Heyeti’ne gösterilen sıcak ilgi de belirleyici olmuştur. Mustafa Kemal Paşa, Ankara’yı “milli mücadele için en uygun merkez” olarak görmüştür. Mustafa Kemal Paşa, Ankara’da kaldığı süre boyunca Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulması için çalışmıştır.
28 Kasım 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde alınan kararda; yeni Türk devletinin başkentinin sahip olması gereken özellikler belirtilmiştir. Başkent olarak seçilecek şehrin; yurdun dört bir yanına demiryolları ile bağlanma imkânına sahip olması, elektrik üretilebilecek nehirlere sahip olması, ikliminin yaşanabilir olması ve büyük bir şehir kurulabilecek araziye sahip olması gibi özellikler taşıması istenmiştir.
9 Ekim 1923 tarihinde Malatya milletvekili ve arkadaşları, Meclis’e Ankara’nın başkent olmasını önermişler ve önerilerinde bunun nedenlerinden de bahsetmişlerdir. Sunulan kanun teklifi; Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda tartışılmış ve sadece Gümüşhane milletvekili Zeki Bey bu teklife hayır oyu vermiştir. 13 Ekim 1923 tarihinde kanun teklifinin onaylanması ile o tarihe kadar fiilen başkent olan Ankara; bu tarihten itibaren resmen Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olmuştur.
Neden Ankara Başkent Oldu?
- Ankara, jeopolitik, coğrafik ve stratejik açıdan uygun bir konumdadır. Anadolu’nun merkezinde bulunur ve askeri ve siyasi olarak güvenlidir. Demiryolları Ankara’dan geçer ve ülkenin her yerine ulaşım sağlar.
- Ankara, Kurtuluş Savaşı’nın yönetildiği şehirdir. Ankara, yeni kurulan devletin başkenti olmaya layıktır. Ankara, milli mücadele ve Kuva-i Milliye ruhuna sahip bir şehirdir.
- Ankara, Temsil Heyeti’ne sıcak bir karşılama yapmıştır. Temsil Heyeti, 27 Aralık 1919 tarihinde Sivas’tan Ankara’ya gelmiştir. Ankara halkı, Temsil Heyeti’ne ilgi ve alaka göstermiştir.