İsrail tarihi, modern İsrail Devleti’nin kuruluşu ve gelişimi ile İsrail topraklarında yaşayan Yahudilerin geçmişini kapsar. Modern İsrail, Galler ya da Kosta Rika’nın yarısı kadar bir alana sahiptir. Bu alan, eski İsrail ve Yehuda Krallıklarının yer aldığı bölgeye yaklaşık olarak denk gelir.
İsrail Filistin Topraklarını Nasıl Aldı?
İsrail, İbranice dilinin ve İbrahimi dinlerin kaynağı olan bir bölgedir. Yahudilik, Hristiyanlık, İslam, Dürzilik ve Bahailik gibi inançların kutsal yerlerini içerir.
Antik İsrail, çeşitli imparatorlukların hakimiyetine girmiş ve farklı etnik gruplara ev sahipliği yapmıştır. Ancak Yahudi-Roma Savaşı’na kadar, bölge çoğunlukla Yahudi nüfusuna sahipti. Bu savaştan sonra, Galilee dışında, Yahudiler azınlık durumuna düştü. Bölge 3. yüzyıldan itibaren Hristiyanlaşmaya başladı ve 7. yüzyılda Müslümanların fethinden 20. yüzyılın ortalarına kadar Müslümanlaştı.
Roma’nın fethinden sonra, Antik İsrail bölgesi, Kutsal Filistin Toprakları olarak anıldı. 1096 ve 1921 yılları arasında, bölge, Hristiyanlar ve Müslümanlar arasında önemli bir çatışma alanı oldu.
İsrail tarihi, Yahudilerin ve İsrail Devleti’nin kökenini ve gelişimini anlatır. İsrail Devleti, antik İsrail ve Yehuda Krallıklarının yer aldığı bölgede kurulmuştur. Bu bölge, Yahudilik, Hristiyanlık, İslam, Dürzilik ve Bahailik gibi İbrahimi dinlerin kutsal yerlerini barındırır.
İsrail bölgesi, Haçlı Seferleri’nden sonra Mısır Memlük Sultanlığı’nın Suriye vilayetinin bir parçası oldu ve 1517 yılında Yavuz Sultan Selim’in fethiyle Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı.
İsrail Devleti Nasıl Kuruldu?
19. yüzyılın sonlarında, Avrupa’da Yahudilere karşı yapılan zulümler, Siyonist hareketin doğmasına ve Filistin olarak bilinen bölgede Yahudiler için bir vatan kurulmasına yönelik uluslararası desteğin artmasına neden oldu.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra, İngiltere’nin Suriye’yi fethetmesi ve Balfour Deklarasyonu ile Filistin mandasının oluşturulmasıyla birlikte, Aliyah (diasporadaki Yahudilerin İsrail topraklarına dönmesi) hızlandı ve bu da Arap ve Yahudi milliyetçiliğinin çatışmasına ve Arap-Yahudi gerginliğinin yükselmesine yol açtı.
1948 yılında İsrail’in bağımsızlığını ilan etmesiyle, Avrupa ve Müslüman ülkelerden çok sayıda Yahudi İsrail’e göç etti ve birçok Arap da İsrail’den ayrıldı. Bu göçler, daha büyük Arap-İsrail savaşlarının sebebi oldu. Bugün dünyadaki Yahudilerin %42’si İsrail’de yaşıyor.
İsrail, 1970’lerden beri ABD’nin en önemli müttefiki oldu. 1979 yılında, İsrail ve Mısır arasında Camp David anlaşmasıyla barış anlaşması imzalandı. 1993 yılında, İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü arasında Birinci Oslo Anlaşması’nı imzaladı ve 1994 yılında, İsrail ve Ürdün arasında barış anlaşması yapıldı.
İsrail ve Filistin arasında barış süreci devam etmesine rağmen, bölgede savaş ve çatışma bitmedi ve hem uluslararası politikada hem de iki bölgenin sosyal ve ekonomik yaşamlarında etkisini gösterdi.
İsrail’in ekonomisi ilk başta sosyalistti ve ülke 1970’lere kadar Sosyal-demokratlar tarafından yönetildi. Daha sonra kapitalist ve piyasa ekonomisine geçti ama sosyal refah sisteminin bazı unsurlarını sürdürdü.
Filistin Topraklarını Sattı Mı?
Yahudilerin tarihi boyunca çeşitli devletler kurdukları görülmektedir. İlk olarak, Mısır’dan çıkıp Kenan topraklarına yerleşen Musa liderliğindeki İsrailoğulları, on iki kabile halinde yaşamaktaydı. Ancak dış düşmanlara karşı birlik olmaları gerektiğini anlayan bu kabileler, MÖ 1050 yılında Şaul’un öncülüğünde İsrail Krallığı adıyla ilk Yahudi devletini oluşturdular.
Bu krallıkta Davud ve Süleyman gibi ünlü krallar da hüküm sürdü, ancak Süleyman’ın MÖ 930’da ölümüyle krallık ikiye ayrıldı. Kuzeydeki on kabile İkinci İsrail Krallığı’nı kurarken, güneydeki iki kabile Yehuda Krallığı’nı sürdürdü. Ancak bu iki krallık da sırasıyla MÖ 720’de Asurluların ve MÖ 586’da Babililerin istilasına uğradı. Babililer Yahudileri sürgüne gönderdi ve Kudüs Tapınağı’nı yıktı.
Sürgünden dönen Yahudiler, MÖ 140 ile MÖ 37 arasında Haşmonayim Krallığı adıyla bağımsızlıklarını ilan ettiler, ancak bu bağımsızlık kısa ömürlü oldu ve Roma İmparatorluğu’nun egemenliği altında 70 yılına kadar özerk kaldılar.
132 yılında Bar Kohba liderliğinde bir isyan başlatan Yahudiler, kısa bir süre için tekrar bir İsrail devleti kurmayı başardılar, ancak bu devlet de iki yıl sonra Roma tarafından yıkıldı. Yaklaşık iki bin yıl boyunca bir Yahudi devleti kurma hayali taşıyan Yahudiler, bu hayallerini 14 Mayıs 1948’de İsrail’in kurulmasıyla gerçekleştirdiler.